Stella Dallas (USA, 1937)
Reżyseria: King Vidor
Obsada: Barbara Stanwyck (Stella Dallas), John Boles (Stephen Dallas), Anne Shirley (Laurel Dallas), Barabra O’Neil (Helen Morrison) i inni.
Melodramaty lat 30. XX wieku bardzo szybko rafinowały się w swoich wydawałoby się sztywnych i schematycznych strukturach gatunkowych. King Vidor już od trzech dekad jawi się jako na nowo odkryty mistrz Złotej Ery Hollywood. On także wyczuwał, że bulwarowe gatunki takie jak melodramat posiadają ogromny potencjał ekranowy. Dzisiaj już odważnie podkreśla się znaczenie jego filmów dla gatunkowej historii kina popularnego. Jako twórca kina amerykańskiego dość nieoczekiwanie, objawił się w autorskiej roli - filmowca starannie dobierającego środki wyrazu obliczone na wrażliwość swej masowej publiczności. Tworzył ekranowe narracje i osobowości, które w niezwykle wrażliwy sposób do dzisiaj rezonują z widzami. Na te wizualne aspekty filmów Vidora, na jego obrazowy artyzm - nakłada się kontekst hollywoodzkiego kina wrażliwego społecznie i obyczajowo.
W dojrzałym i pogłębionym melodramacie z drugiej połowy lat 30. XX wieku potwierdzają się te właśnie cechy poetyki Vidora. Pochodząca z klasy robotniczej Stella Martin (w tej roli wielka Barbara Stanwyck) wykorzystuje swą kobiecą siłę, aby zdobyć przystojnego Stephena Dallasa (John Boles), szefa fabryki, w której zatrudnieni są jej ojciec i brat. Chociaż Dallas stracił majątek swego ojca milionera, Stelli wydaje się wystarczającą szansą na ucieczkę z ponurego, biednego i zarazem autorytarnego domu - szansą społecznego, ekonomicznego, duchowego awansu. Pobierają się, ale narodziny ich córki Laurel tylko pogłębiają wszystkie różnice między nimi – w gustach, manierach, klasie społecznej i energii życiowej. Stella i Stephen rozstają się, a ich córka staje się jedynym sensem życia Stelli. Kiedy Stephen ostatecznie poślubia bogatą znajomą z dzieciństwa, córka Laurel zanurza się w świecie śmietanki towarzyskiej Massachusetts. Stella usuwa się z widoku jako widome społeczne utrudnienie dla sukcesu towarzyskiego własnego dziecka. Ale wraca ze swej drogi zatraty, aby obejrzeć eleganckie wesele córki przez barierę szyby okiennej w anonimowej perspektywie zalanej deszczem ulicy, zobaczyć pocałunek miłości w kolejnym pokoleniu...
„Stella Dallas” była udźwiękowionym remake’m wczesnego melodramatu Henry Kinga i wyraźnie przewyższyła oryginał dzięki subtelnym zmianom i przekształceniom. Końcowa sekwencja filmu, będąca kluczowym momentem pod względem emocjonalnym, pokazuje mistrzostwo Vidora w użyciu melodramatu jako afektywnego i zarazem psychologicznego środka. Chociaż sekwencja ta pozornie powtarza oryginalny pomysł, to jednak skupienie się Vidora na Stelli i jej wewnętrznej emocjonalnej podróży tworzy niezwykle nowoczesne, poruszające i zarazem wyraziste w metaforze zakończenie. Film angażująco porusza temat poświęcenia, a w szczególności poświęcenia matek dla dzieci. Vidor podkreśla dysproporcję między poświęceniem Stelli a płytkimi pragnieniami jej córki, która bardziej dba o status społeczny niż o dobro matki. Temat poświęcenia dla dzieci, choć powszechny w ambicjonalnych dążeniach klasy robotniczej i imigrantów, był wówczas rzadko poruszany w kinie.
Film o awansie społecznym, przedstawia kobietę, która osiąga upragnione życie, ale ceną jest zmaganie z jej postrzeganiem w nowym otoczeniu społecznym. Nierozwiązaną aporią fabuły filmu jest sprzeczna natura Stelli, która jest zarówno przebiegła, jak i niewinnie nieświadoma własnego oddziaływania. Barbara Stanwyck gra genialnie, ale ma kłopoty ze scenariuszem dualizującym światowość i nieśmiałości w jednej postaci. Film pokazuje też, jak niegdyś kobiety bywały „naprawiane” przez facetów, co jest w losie Stelli metaforą konserwatywnych oczekiwań społecznych i zarazem obowiązującego męskiej dominacji. Ten temat jest po latach poruszany w wielu głośnych filmach takich jak „My Fair Lady” czy „Zawrót głowy”, w których kobiety transformują się, by spełnić męskie pragnienia. Walka Stelli o dostosowanie się do jej nowego życia w wyższych sferach jest utrudniona przez jej buntowniczego ducha, który uniemożliwia pełne podporządkowanie. Pomimo wysiłków, aby się zmienić, transformacja Stelli nie udaje się, co na planie krytyki społecznej podkreśla konflikt między oczekiwaniami opinii publicznej a indywidualnymi pragnieniami. Film przedstawia małżeństwo jako ponurą instytucję, a męża Stelli jako osobę słabą moralnie, osadzoną bezradnie w społecznym stereotypie mężczyzny. Wątpliwy romantyzm ich mezaliansu prowadzi od napięć w związku - tutaj poprzez „połowiczne”, niedokonane zdrady małżeńskie (jak to możliwe było do pokazania w filmach z lat trzydziestych). Ale wyczuwa się już w filmie potencjalny szał dzikich żądz erotycznych heroin powojennych melodramatów Kinga Vidora.
Osobiste zaangażowanie Vidora w ostateczny montaż spowodowało większe skupienie się na psychologicznym obrazowaniu Stelli. Wśród sekwencji nakręconych i wyciętych przed premierą znalazła się jedna zajmująca pierwsze szesnaście stron scenariusza. Zaczynała się ona od młodzieńczego romansu Stephena Dallasa z kobietą, która ostatecznie została po Stelli jego drugą żoną. Vidor napisał w notatce do producenta Goldwyna na miesiąc przed premierą, tłumacząc swoje cięcia scen już nakręconych: „Niektóre elementy przeszłości Pana Dallasa mogą zostać wymazane gdyż uważam, że osobowość, a raczej jej brak w postaci Johna Bolesa przeważa nad wszelkimi uzasadnieniami jego wyborów, które mogłyby nam tłumaczyć sceny początkowe”. Innymi słowy King Vidor mówi Goldwynowi: nie skupiajmy się na męskich płycinach - pokażmy ambiwalentne bogactwo i szaleństwo wewnętrzne ambitnych kobiet.
Wstęp wolny!
Przedstawiamy Wam rozkład jazdy na najnowsze seanse: Akademia Zapomnianych Arcydzieł Filmowych – LOVE STORIES: melodramaty
DOSTĘPNOŚĆ
Informację o dostępności budynku przeczytasz NA STRONIE
Jeśli potrzebujesz dodatkowych informacji lub chcesz skorzystać z asysty, skontaktuj się z koordynatorem ds. dostępności: dostepnosc@ddkweglin.pl
